ที่ 8 0

เหตุเว้นาผิด 0

1. แาคิดเกี่ยวกับาเว้นาผิด 0

เหตุเว้นาผิด คือ เหตุที่ทำให้าะทำาผิดาาที่ผ่านโสร้างารับผิดาาาโสร้างที่ 1 าแล้วนั้น ไม่มีาผิด ผู้กระทำจึงไม่ต้องรับผิดาาาสำหรับาะทำนั้น ๆ ซึ่งาที่าเว้นารับผิดให้เาะาะทำดังกล่าว เป็นเรื่องที่ผู้กระทำมีาที่ะกระทำได้โไม่ต้องมีารับผิดาาา โเหตุเว้นารับผิดาาามีาเหตุ แต่ใที่นี้ะกล่าวถึงแต่เพียงาป้องกันโด้วยา แะายินยอมเท่านั้น 0

2. เหตุเว้นาผิดาะาาา  0

1) าะทำโาป้องกัน ม.68 (Lawful Defense) 0

เหตุที่าาาให้บุคคลที่กระทำอันเป็นาผิดาาาาอ้างป้องกันตัวได้ เาะว่ารัฐไม่าาให้าคุ้มแก่ะารัฐได้อย่างทันท่วงทีแะเา รัฐจึงให้สิทธิป้องกันตัวแก่ะา โาะทำะานั้นแม้ะองค์ะาผิดหรือผ่านโสร้างาาาโสร้างที่ 1 าแล้วก็า ะาชนก็มีาใาป้องกันเหรือผู้อื่นให้พ้นาภยันตรายอันะเกิดขึ้นกับตัวเหรือผู้อื่นให้พ้นาภยันตรายนั้นโไม่ต้องรับผิดาาา ซึ่งาป้องกันาาไอยู่ใ าา 68 “ผู้ใจำต้องกระทำาใเพื่อป้องกันสิทธิหรือผู้อื่น ให้พ้นภยันตรายซึ่งเกิดาาประทุษร้ายอันละเมิดต่อาแะเป็นภยันตรายที่ใกล้ะถึง ถ้าได้กระทำแก่เหตุ าะทำนั้นเป็นาป้องกันโด้วยา ผู้นั้นไม่มีาผิด” 0

หลักเกณฑ์าป้องกันโด้วยา¹ 0

าป้องกันโด้วยาา ม. 68 ะาาานั้นะต้องหลักเกณฑ์ดังต่อไนี้ าไม่แต่เพียงข้อใข้อหนึ่งก็ไม่ใช่าป้องกันโที่เป็นเหตุเว้นาผิดที่อยู่ใโสร้างารับผิดาาาโสร้างที่ 2 0

1) มีภยันตรายซึ่งเกิดาาประทุษร้ายอันละเมิดต่อา คำว่ามีภยันตราย (Danger) าถึง ภัยที่เป็นาเสียาต่อชีวิต ร่างา ชื่อเสียง เสรีา ทรัพย์สิน² ซึ่งเป็นสิทธิบุคคล ภัยที่เป็นอันตรายต่อสิ่งเหล่านี้ล้วนแต่เป็นสิ่งที่าคุ้มอยู่ เมื่อมีผู้ใาประทุษร้ายย่อมาาป้องกันได้ ซึ่งถือเป็นสถานการณ์ที่ทำให้ผู้กระทำมีอำนาจกระทำได้³ แต่ายังไม่มีภยันตราย ก็ไม่าอ้างป้องกันได้ เช่น คำพิพากษาฎีกาที่ 5664/2540 จำเเพียงแต่เว่าผู้าะชักปืนมายิง ทั้งที่ยังไม่มีพฤติการณ์ที่ส่อว่าผู้าะชักปืนมายิงทำร้ายจำเ แะไม่าว่าผู้ามีอาวุธปืน จึงถือว่ายังไม่มีภยันตรายที่จำเจำต้องป้องกันแต่อย่างใ าะทำจำเจึงไม่เป็นาป้องกันาา  0

คำพิพากษาฎีกา 33/2510 จำเรู้ตัวว่าผู้าจะเข้าาาจำเ จำเห้ามแะเตรียมปืนไว้เพื่อยิงผู้า ผู้าาเาะประตูห้องเรียกให้เปิดประตู ผู้าะก้าวเข้าา จำเพูดว่าไม่ต้องเข้าาแะยิงปืนไทันที ดังนี้เห็นว่าผู้าไาจำเตามที่เกระทำา แม้จำเะห้ามก็ไม่ทำให้ผู้าเข้าใว่าเป็นการจริงจัง เมื่อผู้าไาจำเก็เาะประตูเรียก าใช่ใช้กำลังดึงดันจะเข้าไให้ได้ไม่ ะว่าเป็นาประทุษร้ายอันผิดกฎาาได้ไม่ าจำเไม่คิดฆ่าาเหรียญผู้า เพียงแต่ไม่เปิดประตูแะแาไม่ยินยอมให้เห็นอย่างจริงจัง ผู้าก็ยังเข้าไทำอันตรายแก่จำเไม่ได้ แต่จำเกลับเปิดประตูห้องซึ่งเป็นาที่ผู้าะต้องเข้าไ ผู้าเข้าไจำเก็ยิงทันที าะทำจำเไม่เป็นาป้องกันสิทธิาะาาา าา 68 0

ภัยอันเป็นาละเมิดต่อา าถึง ผู้ก่อภัยนั้นไม่มีอำนาจาาที่ะทำได้ ามีอำนาจทำได้ ไม่าาอ้างป้องกันได้⁴ เช่น กรณีผู้กระทำไม่มีอำนาจ าคำพิพากษาฎีกาที่ 2353/2530 กรณีที่มิใช่เป็นาะทำผิดซึ่งหน้าที่ าย่อมไม่มีอำนาจาาที่ะจับกุมผู้กระทำผิด ดังนั้น าที่ ช.กับผู้าซึ่งเป็นเพียงา จะเข้าจับกุมจำเภายหลังเกิดเหตุจำเทำร้ายผู้อื่นแล้ว จำเย่อมมีสิทธิป้องกัน เพื่อให้พ้นาาที่ะต้องถูกจับได้ แต่าที่จำเใช้เหล็กขูดาฟท์แผู้าที่หน้าอกส่วนล่างใต้เหนือาโซ้าย แะผู้าถึงแก่าาใคืนเกิดเหตุนั้นเ แว่าจำเแโแ แะเป็นที่เห็นได้ว่าจำเเลือกแที่อวัยวะสำคัญโไม่าว่า ช. กับผู้ามีอาวุธ หรือแาาใลักษณะที่ะทำร้ายจำเ เหนือาาะทำเพื่อจับกุมเ าะทำจำเจึงเป็นาป้องกันเกินแก่เหตุ 0

แต่าเป็นกรณีผู้กระทำมีอำนาจกระทำได้าา เช่น คำพิพากษาฎีกาที่ 668/2489 ตำรวจเข้าไห้ามาผู้ด่าว่าาะา แต่ผู้นั้นไม่ฟัง ตำรวจเชิญไสถานีตำรวจก็ไม่ไ ดังนี้ตำรวจมีอำนาจจับกุมผู้นั้นได้ ถ้าผู้นั้นฆ่าเจ้าพนักงานก็เป็นาผิดาฆ่าเจ้าพนักงานผู้กระทำาาหน้าที่า ม.250 (2) (ผู้ฆ่าเจ้าพนักงานไม่าอ้างป้องกันได้ เาะตำรวจมีอำนาจรักษาาเรียบร้อยได้าา) 0

คำพิพากษาฎีกาที่ 1830/2493 สามีาะเาะกัน แล้วสามีใช้มีดฟันา ๆ ร้องให้ชู้ช่วย ชู้จึงเข้าาเามีดฟันสามีที่ศีรษะ 3 ทีติดกันโไม่ยั้งมือ ซึ่งแต่ะแแแถึงมันไ าถึงาใทันทีได้ทุกแ แะโไม่าว่า ระหว่างาฟันครั้งที่ 2-3 นั้น สามียังทำร้ายาอยู่ต่อไหรือไม่ เช่นนี้ ถือว่าาะทำชู้ เป็นาป้องกันา แต่เป็นาป้องกันเกินแก่เหตุ 0

คำพิพากษาฎีกาที่ 378/2479 “าทำชู้ภริยานั้น ะเป็นาสำเร็จรูป ต้องมีาชู้มาร่วมด้วย าที่ภริยามีชู้นั้น ถือว่าเป็นาเสื่อมเสียเกียรติสามีอย่างร้ายแ ะนั้นเมื่อผู้เป็นสามี ฆ่าภริยาแะาชู้า ะร่วมประเวณีกัน จึงถือว่าเป็นาป้องกันเกียรติแก่เหตุ” ใคดีนี้มีข้อน่าพิจารณาใส่วนาป้องกันที่าเหตุว่า เป็นาะทำป้องกันเกียรติแก่เหตุนั้น เป็นเหตุที่เว้นาผิดาฆ่าาได้หรือไม่ เาะเป็นาชั่งน้ำหนักระหว่างชื่อเสียงกับชีวิต  0

คำพิพากษาฎีกาที่ 249/2515 จำเเห็นผู้ากำลังชำเราภริยาจำเให้อง แม้ภริยาจำเะมิใช่ภริยาที่ด้วยา แต่ก็อยู่กินกันา 13 ปี แะเกิดบุตรด้วยกัน 6  จำเย่อมมีารักแะแ าที่จำเใช้มีดพับเล็กที่าาได้ใทันทีทันใ แผู้า 2 ที แะแภริยา 1 ที ถือว่าจำเกระทำาผิดโบันดาลโะ ใคดีนี้ข้อเท็จจริงต่างาคำพิพากษาฎีกาที่ 378/2479 เาะเป็นาฆ่าภริยาที่ไม่ด้วยา จึงไม่มีาใาะป้องกันชื่อเสียงเกียรติเ แต่าก็เห็นใว่าาะทำดังกล่าวย่อมเป็นาข่มเหงอันเป็นาะทำโบันดาลโะ 0

ผู้ที่ะอ้างป้องกันได้ต้องไม่มีส่วนใการก่อให้เกิดภยันตรายนั้นขึ้นมาด้วย เาะาป้องกันเป็นาะทำที่าว่า มีาที่ะกระทำได้ แต่าผู้กระทำเข้าไมีส่วนใการก่อภัยนั้นขึ้นา าที่มีก็ไทันที⁵ เช่น คำพิพากษาฎีกาที่ 1665/2543 จำเโโจทก์ร่วมที่ไม่ชื่อรับหนังสือาจำเ แะด่าโจทก์ร่วมว่า "ไอ้ลูกหมา" พร้อมกับผลักโต๊ะใส่ แล้วเข้าปล้ำต่อสู้กัน ถือว่าจำเเป็นผู้ก่อเหตุกับสมัครใะเาะวิวาท จึงไม่าอ้างว่ากระทำไ เพื่อป้องกัน เาะาป้องกันโา าา 68 ต้องเป็นกรณีที่ผู้ถูกกระทำฝ่ายเดียวก่อน จึงได้กระทำไเพื่อป้องกันสิทธิเ 0

ดังนั้นผู้ที่ะอ้างป้องกันไม่ได้จึงาถึง ผู้ที่ก่อให้เกิดภัยขึ้นใแ ผู้ที่สมัครใเข้าวิวาท ผู้ที่ยินยอมให้ผู้อื่นกระทำต่อเโสมัครใ หรือผู้ที่ยั่วให้อื่นโ 0

คำพิพากษาฎีกาที่ 2154/2519 จำเกับก่อเหตุต่อยผู้เสียา แล้ววิ่งหนี ผู้เสียาไล่าต่อเนื่องไ ไม่า จำเยิงผู้เสียา ดังนี้ ไม่เป็นาป้องกัน 0

คำพิพากษาฎีกาที่ 8347/2554 ก่อนเกิดเหตุผู้เสียามีเรื่องะเาะโต้เถียงกับจำเซึ่งนั่งดื่มสุราอยู่ที่ร้านใกล้ที่เกิดเหตุ จึงเชื่อว่าเป็นสาเหตุให้จำเไม่ใผู้เสียาเป็นอย่างา ใวันเกิดเหตุเมื่อผู้เสียาาร้านไแล้ว ผู้เสียาร้องะโท้าาจำเให้ไ ะฟันให้า จำเจึงรีบวิ่งไาผู้เสียา ถือได้ว่าจำเสมัครใเข้าวิวาทแะต่อสู้กับผู้เสียา แะเป็นาะทำที่จำเเข้าสู้ภัยทั้งที่ยังไม่มีภยันตรายาถึง จึงเป็นาะทำโที่ไม่มีาให้อำนาจไว้ แม้ผู้เสียาะทำร้ายจำเก่อน ก็เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นะที่จำเกับผู้เสียาสมัครใวิวาทกัน ดังนั้น จำเจึงไม่าที่ะอ้างสิทธิป้องกันได้าา แะแม้จำเมีาไม่ใผู้เสียาเป็นอย่างา แต่เมื่อจำเสมัครใที่ะไต่อสู้กับผู้เสียาเก็ไม่าถือได้ว่าจำเถูกข่มเหงอย่างร้ายแด้วยเหตุอันไม่เป็น จำเจึงไม่าอ้างเหตุบันดาลโะได้เช่นเดียวกัน าะทำจำเไม่เป็นาะทำเพื่อป้องกันโด้วยา แะไม่เป็นาะทำโเหตุบันดาลโะ  0

2) ภยันตรายนั้นใกล้ะถึง 0

ภัยที่ะอ้างป้องกันเพื่อให้พ้นาารับผิดต้องเป็นภัยที่ใกล้ะถึง ซึ่งาถึง ภยันตรายที่าอยู่เาะหน้า หรือเป็นภยันตรายที่ได้เริ่มเกิดขึ้นแล้ว ถึงภยันตรายที่ยังาที่าอยู่ต่อไอีก⁶ คำพิพากษาฎีกาที่ 2285/2528 (ผู้ากำลังชักปืน แม้ยังไม่ถึงเป็นาผิด (ยังไม่ถึงขั้นมือ คือเล็ง หรือพร้อมะยิงได้) โไม่ต้องให้ถูกยิง หรือมือถึงไปืน ก็ยิงป้องกันได้) ผู้าาพูดแบ่งวัวาจำเ จำเไม่แบ่ง แะให้ไกันที่บ้านผู้ใหญ่บ้านหรือที่บ้านกำนัน แต่ผู้าไม่ไ กลับชักปืนาาเ จำเย่อมเข้าใว่าผู้าะใช้ปืนยิงจำเ อันเป็นภยันตราย ซึ่งเกิดาาประทุษร้ายอันละเมิดา แะเป็นภยันตรายที่ใกล้ะถึงาที่จำเใช้ปืนยิงผู้าไ 1 นัด แะผู้าถึงแก่าา จึงเป็นาป้องกันสิทธิแก่เหตุ าะทำจำเเป็นาป้องกันโด้วยา จำเไม่มีาผิด 0

คำพิพากษาฎีกาที่ 2176/2540 าที่ผู้เสียาเาสุราไม่เชื่อฟังาา พูดจาท้าาจำเ แะถือมีดาแมซึ่งใมีดาถึง 17 เซนติเมตร เดินไหน้าภริยาจำเที่หน้าประตูห้องน้ำ ใะที่จำเอยู่ให้องน้ำแะอยู่ห่างกันเพียง 1 า ไม่มีาที่จำเะหนีไาใได้ บุคคลที่อยู่ใาะเช่นจำเ ต้องเห็นว่าผู้เสียามีเาะทำร้ายจำเ โใช้มีดที่ถือาแจำเอย่างแน่นอน แะาถึงแก่าาได้ จึงเป็นภยันตรายที่เกิดาาประทุษร้ายอันละเมิดต่อาแะเป็นภยันตรายที่ใกล้ะถึง าที่จำเเปิดประตูห้องน้ำาแล้วใช้อาวุธปืนยิงผู้เสียาเพียง 1 นัด แล้วหนี จึงเป็นาป้องกันแก่เหตุ 0

ภยันตรายที่ใกล้ะถึงนั้นะเริ่มแะสิ้นสุดคือช่วงเาใาป้องกันได้ าอ้างป้องกันจึงเริ่มตั้งแต่ภยันตรายนั้นใกล้ะถึง ถึงะะเาที่ภัยนั้นได้าถึงตัวผู้รับภัยแล้ว ก่อนที่ภยันตรายนั้นได้สิ้นสุด เช่น คำพิพากษาฎีกาที่8345/2544 ก่อนเกิดเหตุะอยู่ใาเลี้ยงที่บ้าน ป. ผู้ากับจำเมีเหตุะเาะะทำร้ายกันเรื่องเล่นาพนันไโว์ แต่มีห้ามไว้แะให้จำเกลับบ้าน จำเจึงขับจักรยานยนต์าบ้าน ป. เพื่อกลับบ้านต่อมาผู้าได้าไ ซึ่งแว่าผู้าาไาเรื่องจำเเกิดเหตุเป็นคดีนี้ าที่ผู้าาไทันจำเระหว่างาพร้อมกับพูดทำนองว่าาไข้างหนึ่งแะเข้าไต่อยแล้วชักมีดาาข้างหลังะแทำร้ายจำเก่อนเช่นนี้ จำเย่อมมีสิทธิป้องกันเได้ ถึงแม้จำเะแย่งมีดามือผู้าได้แล้วก็มิใช่ว่าภยันตรายที่ะเกิดแก่จำเาผู้าได้ผ่านพ้นหรือสิ้นสุดไแล้ว เาะผู้ามีรูปร่างสูงใหญ่แะกำยำกว่าจำเซึ่งาข้างซ้ายพิการใส่าเทียม โาที่ผู้าะแย่งมีดคืนาจำเก็ยังมีอยู่ ซึ่งาผู้าแย่งมีดคืนาจำเาได้ก็น่าเชื่อได้ว่าผู้าะต้องแทำร้ายจำเได้รับอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ มิะนั้นผู้าไม่าไาเรื่องจำเอีก ส่วนเหตุการณ์ใะที่แนั้นนับได้ว่าเป็นช่วงฉุกละหุก ะกับะเกิดเหตุเป็นเาาคืนจำเไม่น่าะมีโาเลือกแผู้าบริเวณอวัยวะที่สำคัญได้ถนัดชัดเจน ดังนี้ แม้จำเะแผู้าถูกที่บริเวณาด้านซ้ายทะลุถึงหัวใอันเป็นอวัยวะที่สำคัญเป็นเหตุให้ผู้าถึงแก่าาที่โาาใเาต่อมา ก็เป็นพฤติการณ์ที่ฟังได้ว่าเป็นาะทำที่แก่เหตุที่จำต้องกระทำเพื่อป้องกันใสถานการณ์เช่นนั้นาะทำจำเจึงเป็นาป้องกันโด้วยาาะาาา าา 68 0

ผู้รับภัยไม่จำเป็นต้องหนีภัยที่ใกล้ะถึงนั้น แม้ว่าาหนีเสียก็ะพ้นภัยก็า เช่น คำพิพากษาฎีกาที่ 94/2492 ผู้าอายุ 30 ปี ร่างใหญ่กว่าจำเ จำเอายุ 19 ปี ผู้ามีไาแะมีดอยู่ที่ตัวก่อเหตุผลักจำเแล้วจำเ จำเใช้มีแไถูกผู้าถึงแก่าา เป็นาป้องกันแก่เหตุ “โจทก์ฎีการับใข้อนายเล้ง เป็นผู้ก่อเหตุ แต่เถียงว่าวิสัยดีต้องหนี เมื่อจำเไม่หนีกลับแาเล้ง จำเที่ะต้องรับโ าใช่เป็นาป้องกันตัวไม่ โจทก์ฎีกาดั่งนี้ แต่ถ้าคิดกลับไอีกาหนึ่ง จำเถูกาเล้งเหยียดา แะข่มเหงถึงานี้แล้วเาแต่หนี ก็แาา าใช้สิทธิป้องกันตัวแก่เหตุจึงไม่มีโ”   0

คำพิพากษาฎีกาที่ 169/2504 ผู้าบุกรุกเข้าไะทำร้ายจำเ ถึงบ้านจำเ จึงใช้ปืนยิงเา เาะถ้าไม่ยิง ผู้าก็ะฟันจำเ ดังนี้ ถือว่าเป็นาป้องกันชีวิตแก่เหตุ แม้จำเะเห็นผู้าอยู่ก่อน แะาหนีไได้ แต่ก็ไม่มีาจำเป็นที่ผู้มีสิทธิครอบครองเาโ ะต้องหนีผู้กระทำผิดกฎา 0

แม้ะเป็นาป้องกันภยันตรายไว้ล่วงหน้าก็าาทำได้ เช่น คำพิพากษาฎีกาที่ 1923/2519 จำเเก็บไว้ใโเก็บใจำเ ตำบลที่เกิดเหตุมีร้ายชุกชุม ผู้ากับบุกรุกเข้าไใเาวิกาล โเาะลักทรัพย์ ถูกเส้นที่จำเขึง ปล่อยะแไฟ้าไว้ใโเก็บ ถึงแก่าา จำเมีสิทธิทำร้ายผู้ากับเพื่อป้องกันทรัพย์สินได้ เป็นาป้องกันสิทธิแก่เหตุ ไม่มีาผิด 0

แต่าาป้องกันไว้ล่วงหน้านั้นไม่ใช่ผู้ที่เป็นผู้ก่อภยันตรายขึ้นก็ไม่าาอ้างป้องกันได้ เช่น คำพิพากษาฎีกาที่ 32/2510 ผู้าเรียนหนังสืออยู่ที่วัดะา ซึ่งจำเเป็นครูอยู่ ทั้งเป็นเด็กหญิงแะเป็นาจำเ มีบ้านอยู่ติดกับบ้านจำเ เมื่อจำเขึงเส้นเดียวแะเล็กไว้ใบริเวณบ้าน แะปล่อยะแไฟ้าให้แล่นไานั้น เมื่อเาสว่างผู้าเข้าไใเรั้วบ้านจำเ แะาถูกาไจำเเข้าถึงแก่าา ดังนี้ จึงถือไม่ได้ว่าาะทำจำเดังกล่าวเป็นาป้องกันสิทธิโด้วยา จำเจึงมีาผิดาทำให้าโไม่มีเา (คดีนี้ผู้าคือคนที่เข้าไปัะถูกะแไฟ้าดูด) 0

คำพิพากษาฎีกาที่ 1999/2511 กรณีจำเใช้เส้นที่ไม่มีวัตถุใ ๆ ห่อหุ้มขึงาด้านรั้วไม้โภาพยนตร์จำเ แล้วปล่อยะแไฟ้า 220 โลท์ ไาเส้นนั้น เพื่อป้องกันมิให้ข้ามรั้วเข้าไดูภาพยนตร์ารูาโภาพยนตร์ เป็นาะทำที่จำเมิได้เาฆ่า แต่เาทำร้ายผู้อื่น เป็นเหตุให้ผู้นั้นถึงแก่าา าะาาา าา 290 มิใช่กระทำโะาเป็นเหตุให้ผู้อื่นถึงแก่าา 0

3) ผู้กระทำได้กระทำเพื่อป้องกันสิทธิหรือผู้อื่น ให้พ้นภยันตราย  0

เพื่อป้องกันสิทธิ แว่ามีเาพิเศษหรือมูลเหตุชักจูงใเพื่อป้องกันสิทธิเหรือผู้อื่นาาเาพิเศษอ้างป้องกันไม่ได้ แะาป้องกันต้องเป็นาะทำโเาเท่านั้น ากระทำโะาะอ้างป้องกันไม่ได้⁷ าป้องกันโด้วยา าะเป็นาป้องกันสิทธิผู้อื่นได้ด้วย แะยังไม่จำกัดว่าะเป็นบุคคลาหรือนิติบุคคล⁸ 0

าะทำโป้องกันต้องกระทำต่อผู้ก่อภัยขึ้น แม้ะาไถูกบุคคลที่ 3 ก็ยังเป็นป้องกันอยู่ เช่น คำพิพากษาฎีกา 205/2516 ผู้า ผู้เสียา แะจำเ ร่วมดื่มสุราด้วยกันเาแล้ว ผู้ากับจำเะเาะกัน ผู้เสียาจึงจำเกลับบ้าน ผู้าาาต่อยแะเะจำเล้มลุกขึ้นก็ยังถูกเะอีกเมื่อผู้าเะ จำเก็ใช้มีดาแมที่ติดตัวไแไสามครั้งถูกผู้า ระหว่างนั้นผู้เสียาเข้าาเพื่อห้าง จึงถูกมีดได้รับาเจ็บ ส่วนผู้าถึงแก่าา าะทำจำเต่อผู้าเป็นาะทำโป้องกันแก่เหตุ แม้ะาไถูกผู้เสียาเข้าด้วย ซึ่งาาา 60 ะาาา ะถือว่าจำเมีเาแผู้เสียาก็ดี แต่าะทำจำเก็เป็นสืบเนื่องาาจำเแผู้า เพื่อป้องกันสิทธิแก่เหตุ อันไม่เป็นาผิด จำเจึงไม่มีาผิดาทำร้ายร่างาผู้เสียาด้วย 0

4) าะทำโป้องกันนั้นไม่เกินเาเกินเ ถือว่าไม่ใช่เรื่องป้องกัน 0

าาา 69 “ใกรณีที่บัญญัติไว้ใ าา 67 แะ าา 68 นั้น ถ้าผู้กระทำได้กระทำไเกินแก่เหตุ หรือเกินกว่ากรณีแห่งาจำเป็นหรือเกินกว่ากรณีแห่งาจำต้องกระทำเพื่อป้องกัน าะโน้อยกว่าที่ากำหนดไว้สำหรับาผิดนั้นเพียงใก็ได้แต่ถ้าาะทำนั้นเกิดขึ้นาาตื่นเต้นาใหรือากลัว าะไม่โผู้กระทำก็ได้” 0

ะเป้องกันเกินเ าาแบ่งได้เป็น 2 ะเ คือ าป้องกันเกินแก่เหตุาผู้กระทำได้ป้องกันเกินแก่เหตุไม่ใช่าป้องกันโด้วยา (Lawful Defense) แะาป้องกันเกินกว่ากรณีแห่งาจำเป็นที่ะต้องกระทำเพื่อป้องกัน  0

าป้องกันเกินแก่เหตุ 0

หลักาสำคัญาป้องกันโด้วยา (lawful defense) คือผู้กระทำต้องกระทำไแก่เหตุ โพิจารณาว่าผู้ป้องกันได้กระทำเพื่อป้องกันสิทธิเหรือผู้อื่นให้พ้นาภยันตรายนั้นด้วยวิธีาที่น้อยที่สุดเท่าที่จำต้องกระทำา ทฤษฎี “วิถีาน้อยที่สุด” ตามที่หลักาา 68 ที่บัญญัติไว้ว่า “ผู้ใจำต้องกระทำ...” าะทำโป้องกันนั้นต้องกระทำโใช้าาขั้นต่ำที่สุดใาะทำเพื่อให้พ้นภัย (Minimum standard) ⁹ 0

คำพิพากษาฎีกาที่ 943/2508 ร้ายจูงกระบือไาใต้ถุนเรือนจำเ เมื่อเาะา 24 นาฬิกา จำเร้องา ร้ายหันปืนาางจำเ จำเจึงยิงปืนไาเรือน 2 นัด ถูกร้ายา จำเเถูกลักกระบือาแล้วครั้งหนึ่ง แะหมู่บ้านนั้นมีาลักกระบือกันเดังนี้ าะทำจำเเป็นาป้องกันสิทธิให้พ้นภยันตรายแก่เหตุ จำเจึงไม่มีาผิดาะาาา าา 68 0

คำพิพากษาฎีกาที่ 555/2530 ผู้าบุกรุกเข้าไฉุดคร่าบุตราจำเถึงใบ้านจำเ เมื่อจำเ ซึ่งเป็นาาเข้าขัดาห้ามากลับถูกผู้าทำร้ายล้ม แล้วผู้าะาบุตราจำเาบ้านไ าที่จำเใช้อาวุธปืนยิงผู้าใเาฉุกละหุกะทันหัน 4 นัด เป็นเหตุให้ผู้าถึงแก่าา โจำเกระทำไเพื่อช่วยเหลือบุตรให้พ้นภยันตรายที่เกิดขึ้นเาะหน้าแะภยันตรายนั้น ยังเกิดขึ้นต่อเนื่องกันอยู่ไม่มีาเลือกที่ะป้องกันด้วยวิธีาอื่นาะทำจำเจึงเป็นาป้องกันโด้วยา าะาาา าา 68 0

ผู้ป้องกันได้กระทำโป้องกันโได้สัดส่วนกับภยันตราย าทฤษฎี “สัดส่วน” เช่น คำ พิพากษาฎีกาที่ 873/2521 ส.ใช้ไม้เหลี่ยมา 1 ตีจําเ จำเใช้ปืนยิง 2 นัด ส.าเป็นป้องกันเกินกว่าเหตุ แม้จำเให้าปฏิเสธว่าไมได้ยิง หน้าที่โจทก์นำสืบาฟ้อง เมื่อได้าว่าจำเยิงป้องกัน แต่เกินกว่าเหตุ าโแะโได้  0

คำพิพากษาฎีกาที่ 606/2510 าเข้าาจำเ จำเล้ม าเงื้อมีดะแ จำเยิงทันที เป็นป้องกันแก่เหตุ 0

าป้องกันเกินกว่ากรณีแห่งาจำเป็นที่ะต้องกระทำเพื่อป้องกัน เช่น กรณีที่ภัยที่ยังอยู่ไ คำพิพากษาฎีกาที่ 872/2510 จำเใช้ปืนยิงเด็ก ซึ่งส่องไาที่ริมรั้วบ้านจำเถึงแก่าาโจำเสำคัญผิดว่าเป็นร้ายะาฆ่าพี่จำเ เป็นาป้องกันเกินกว่ากรณีแห่งาจำต้องกระทำเพื่อป้องกัน มีาผิดาะาาา าา 288,69 0

กรณีภัยที่ผ่านพ้นไแล้ว เช่น พิพากษาฎีกาที่ 1542/2509 จำเกับเจ้าทรัพย์ติดาเรือที่ถูกลักไ ไผู้ากับอยู่ใกล้ ๆ กับเรือที่ถูกลักนั้น ผู้าใช้ปืนลูกยิงจำเ แต่ไม่ถูก จำเยิงผู้าข้างหลัง 1 นัด าที่จำเยิงผู้า เมื่อผู้าหนีาเรือไ 12 า ปืนที่ผู้าใช้ยิงเป็นปืนลูก เป็นาะทำเกินกว่ากรณีแห่งาจำต้องกระทำเพื่อป้องกัน 0

คำพิพากษาฎีกาที่ 10584/2555 ผู้าะใช้อาวุธปืนยิงจำเ จำเเข้าไแย่งอาวุธปืน กระสุนปืนถูกผู้าที่มือาแะหน้าผาก แพทย์ผู้ผู้าให้าว่าไม่เขม่าดินปืนที่หน้าผากผู้า าาาพิสูจน์ก็ระบุกันว่าไเขม่าดินปืนที่มือา เมื่อผู้าใช้มือาข้างถนัดกำด้ามปืนไว้ใะที่จำเเข้าาแย่งอาวุธปืน ากระสุนปืนาอาวุธปืนดังกล่าวเกิดลั่นขึ้นดังที่จำเนำสืบาาเข้าปล้ำแย่งอาวุธใะะประชิดตัวระหว่างจำเกับผู้า ย่อมต้องมีเขม่าดินปืนติดอยู่ที่บริเวณมือาแะหน้าผากผู้า เมื่อพิจารณาาาาชันสูตราแหรือาระบุว่ากระสุนปืนเข้าฝ่ามือาระหว่างนิ้วากับนิ้วาแล้วทะลุด้านหลังมือผู้า ามือาผู้ายังกำด้ามปืนอยู่ะจำเเข้าแย่งอาวุธปืนกระสุนปืนที่ลั่นะถูกมือาผู้าได้อย่างไร แว่าะผู้าถูกกระสุนปืนที่มือขวานั้น ผู้าไม่ได้ถืออาวุธปืนดังกล่าว ะนั้นกระสุนปืนจึงไม่ได้ลั่นไะจำเเข้าไแย่งอาวุธปืนามือผู้า าแต่เมื่อจำเเข้าแย่งอาวุธปืนามือผู้าไได้แล้ว จึงใช้อาวุธปืนยิงผู้าถูกที่มือาแะหน้าผาก แม้ะได้าว่าผู้าเป็นฝ่ายเาอาวุธปืนซึ่งพาติดตัวขึ้นมายังไม่ได้ลั่นกระสุนปืนใส่จำเ แต่จำเเข้าแย่งอาวุธปืนดังกล่าวไได้เสียก่อน ทั้งไม่าว่าผู้ามีอาวุธอื่นใติดตัวาอีก แะได้ทำร้ายร่างาจำเอีกเช่นนี้ ภยันตรายซึ่งเกิดาาประทุษร้ายอันละเมิดต่อาาาะทำผู้าผ่านพ้นไแล้วแะไม่มีภยันตรายที่ใกล้ะถึงตัว พฤติการณ์ที่จำเใช้อาวุธปืนที่แย่งามือผู้าาได้แล้วจึงยิงผู้าเช่นนี้ ถือไม่ได้ว่าาะทำจำเเป็นาป้องกันสิทธิโด้วยา 0

3. เหตุเว้นาผิดาาอื่น  0

ายินยอม 0

ายินยอมที่เป็นเหตุเว้นาผิดาาหลักที่ว่า “Volenti non fit injuria” ซึ่งมีาาว่า “ายินยอมไม่ก่อให้เกิดาเสียาหรือไม่ทำให้เป็นละเมิด” ซึ่งหลักานี้ถูกนำาใช้เว้นารับผิดาแพ่ง (าละเมิด) แะยังถูกนำาใช้เพื่อเว้นารับผิดาาาด้วย โที่หลักายินยอมนี้แม้ไม่ถูกบัญญัติไว้เป็นาลักษณ์อักษร ใาทั้งาแพ่งแะาาา แต่ก็ถูกนำาใช้ใาะที่เป็นหลักาทั่วไ (General principle of law) ซึ่งใาาาก็าานำหลักดังกล่าวาใช้ได้ เาะเป็นคุณต่อผู้กระทำาผิด เาะนำาใช้เพื่อเป็นเหตุเว้นาผิด ไม่ได้นำาใช้เพื่อเป็นโแก่ผู้กระทำาผิด ดังนั้นแม้หลักายินยอมะไม่ได้บัญญัติไว้ใะาาาก็าานำาใช้ได้ 0

ายินยอมที่เป็นเหตุเว้นาผิดซึ่งอยู่ใโสร้างารับผิดาาาโสร้างที่ 2 นี้าถึง าะทำนั้นะต้ององค์ะาผิดาโสร้างารับผิดาาาโสร้างที่ 1 าแล้ว จึงค่อยาพิจารณาว่าผู้กระทำได้กระทำาผิดโได้รับายินยอมหรือไม่ สำหรับาผิดาาาาาผิดายินยอมผู้เสียาถือว่าเป็นองค์ะาผิด ถ้าผู้เสียายินยอมาะทำก็ไม่องค์ะาผิดเ ไม่ใช้เป็นเหตุเว้นารับผิด เช่น หญิงอายุ 20 ปี ยินยอมให้ากระทำชำเรา าที่กระทำชำเราหญิงย่อมไม่มีาผิดาข่มขืนกระทำชำเรา เาะไม่ได้มีาข่มขืน ะเห็นว่าายินยอมใกรณีนี้เป็นาทำให้าะทำไม่องค์ะารับผิดาโสร้างข้อที่ 1 เมื่อไม่ผ่านโสร้างข้อที่ 1 แล้วก็ไม่ต้องไพิจารณาใโสร้างข้อที่ 2 อีก¹⁰ 0

แต่าผิดาาใาาาผิดไม่ว่าผู้เสียาะยินยอมหรือไม่ยินยอมก็ถือว่าเป็นาผิด เาะาประสงค์ะคุ้มผู้เสียาที่ยังเป็นเด็กไม่รู้ผิดใาะทำดีานัก เช่น าผิดากระทำชำเราเด็กา ม.277 ที่ผู้เสียาซึ่งเป็นเด็กอายุไม่เกิน 15 ปี ะยินยอมหรือไม่ยินยอมก็าผู้กระทำก็มีาผิดาดังกล่าว 0

ายินยอมที่ะนำาใช้เพื่อเป็นเหตุเว้นาผิดใโสร้างารับผิดาาา โสร้างที่ 2 นั้นะต้องพิจารณาถึงหลักเกณฑ์ดังต่อไนี้  0

1) ผู้ให้ายินยอม ะต้องมีาาาที่ะให้ายินยอมได้ าเป็นบุคคลที่ไม่รู้ถึงาะทำเาะาาาา เช่น เด็ก หรือวิกลจริต ผู้กระทำาผิดก็อ้างายินยอมบุคคลดังกล่าวไม่ได้ เช่น เาสร้อยที่เด็กใส่อยู่เพื่อแกับ แม้เด็กะยินยอมให้เาสร้อยไ ผู้กระทำก็ไม่าอ้างายินยอมดังกล่าว เพื่อให้เพ้นาาผิดาลักทรัพย์ได้ 0

2) ต้องเป็นายินยอมที่เกิดขึ้นโสมัครใ ายินยอมดังกล่าวะต้องาาาบังคับ ขู่เข็ญหรือกระทำด้วยะาใ ๆ ก็ตามที่ทำให้ผู้เสียาต้องยินยอมโไม่สมัครใ แต่ายินยอมนั้นใากรณีาเกิดขึ้นเาะา เช่น าหญิงว่าถ้ายินยอมให้มีะได้วยะให้พ่อแม่มาสู่ไเป็นภริยา หญิงจึงยินยอมให้ากระทำชำเราโหวังว่าาะทำตามที่ไว้ได้ แต่หลังานั้นาก็ไม่ได้ทำตามที่ไว้แก่หญิง ดังนี้ถือว่าหญิงยินยอมให้ผู้อื่นกระทำชำเราซึ่งายินยอมเกิดขึ้นโสมัครใ าะทำาไม่เป็นาผิด 0

3) เาที่ให้ายินยอม โหลักแล้วายินยอมที่เป็นเหตุเว้นารับผิดาาาะต้องให้ก่อนาะทำาผิด ไม่ว่าายินยอมนั้นะไว้ล่วงหน้าาเท่าใก็า แต่อย่างน้อยะต้องมีอยู่เากระทำแะมีอยู่าะทำนั้น กว่าะมีาหรือเลิกให้ายินยอม ดังนั้นายินยอมที่ผู้เสียาให้หลังาที่ได้กระทำาผิดาาสำเร็จไแล้ว เช่น ผู้เสียาที่ถูกข่มขืนกระทำชำเรายินยอมรับเงินค่าทำขวัญแะไม่ติดใะดำเนินคดีาากับผู้กระทำาผิดอีกา ะาวิธีพิจารณาาาา ม.39 ซึ่งทำให้คดีาาระงับไนั้น ไม่ใช่ายินยอมที่เป็นเหตุเว้นาผิดแต่อย่างใ 0

4) ายินยอมนั้นต้องไม่ขัดกับาเรียบร้อยแะศีลอันดีะา ายินยอมอันเป็นเหตุเว้นาผิดาโสร้างข้อที่ 2 นั้น าเป็นายินยอมที่ขัดต่อาเรียบร้อย เช่น ยินยอมให้ผู้อื่นทำร้ายร่างาเพื่อวิชาา หรือายินยอมที่ขัดต่อศีลอันดี เช่น ยินยอมให้ผู้อื่นทำให้แท้งลูก คนที่ทำให้หญิงแท้งลูกแม้หญิงะให้ทำก็มีาผิด แะไม่าอ้างายินยอมให้พ้นาารับผิดไได้ เาะายินยอมนั้นขัดต่อศีลอันดีะา¹¹ 0

5) าให้ายินยอมากระทำได้าวิธี าให้ายินยอมโชัดแจ้งหรือาให้ายินยอมโปริยายก็ได้ เช่น ก่อนแพทย์ที่ทำารักษาะผ่าตัดะให้ผู้ป่วยามือใหนังสือยินยอมให้ผ่าตัด ซึ่งทำให้าผ่าตัดแพทย์นั้นไม่เป็นาผิดาทำร้ายร่างา เนื่องจากได้รับายินยอมาผู้ป่วย แต่ใกรณีที่ผู้ป่วยไม่าาให้ายินยอมได้ เช่น ไม่ได้สติ แพทย์ไม่าาายินยอมาผู้ป่วยได้ ใกรณีเช่นนี้ะทำเช่นไ ใาปฏิบัติถ้าายินยอมาผู้ป่วยไม่ได้หรือผู้ป่วยไม่มีาาาให้ายินยอมได้ แพทย์ะายินยอมาญาติผู้ป่วย เช่น สามีภริยา ลูก า เป็นต้น าไม่มีบุคคลที่ให้ายินยอมได้เ แต่มีาจำเป็นที่แพทย์ต้องทำาผ่าตัดเพื่อรักษาชีวิตผู้ป่วยไว้ แพทย์ก็อ้างาะทำด้วยาจำเป็นซึ่งเป็นเหตุเว้นโใโสร้างข้อที่ 3 ได้  0